www.ushistoria2010.fora.pl

nestor221 · Wysłany: Nie 19:51, 13 Mar 2011 Temat postu:

witam posiadam notatki na ćwiczenia jeśli ktoś jest zainteresowany to pisać

Konrad Furmanek

Witam, mógłby ktoś wrzucić to przykładowe drzewko, które dr Gut rozdawała na ostatnich zajęciach? Byłbym wdzięczny.

Janek Piątkowski

Masz w zakładce inne

Jakub C.

Tutaj macie dzisiejsza prezentacje o materiałach pisarskich
[link widoczny dla zalogowanych]

Janek Piątkowski

Zagadnienia na egzamin z nph

1) kalendarz i jego rodzaje
2) rozwój kalendarza rzymskiego od początków reformy juliańskiej
3) reforma gregoriańska: przyczyny i skutki
4) ery
5) style w chronologii
6) Sposoby oznaczania dnia w miesiącu: kalendarz rzymski, kościelny, boloński (gdzie, kiedy , jak stosowane)
7) Geneza i rozwój herbu w europie i w Polsce
Cool

Rodzaje herbów
9) Herb samorządowy(miejski)
10) Sposoby otrzymywania herbu
11) Herb i flaga polska w rozwoju historycznym
12) Elementy podstawowe herbu
13) Elementy dodatkowe herbu
14) Podstawowe zasady blazonowania
15) Podstawowe pojęcia weksylologii i falerystyki
16) Podstawowe pojęcia genealogiczne
17) Metody ustalania filiacji
1 Cool

Spsoby ustalania najwazniszych dat z życia
19) Funkcja uwierzytelniająca pieczeci
20) Funkcja zamykająca i zabezpieczająca pieczęci
21) Pieczęć jako symbol dokumentu
22) Funkcjonowanie pieczeci w okresie średniowiecza
23) Materiały pieczętne
24) Typariusze
25) Elementy pieczeci
26) Rodzaje pieczęci
27) Geneza dokumentu średniowiecznego w Polsce
2 Cool

Organizacja i funkcjonowanie średniowiecznych kancelarii w Polsce
29) Księgi wpisów w róznych typach kancelarii polskich
30) Dokument i jego rodzaje
31) Formy przekazu dokumentu
32) Budowa dokumentu średniowiecznego
33) Materiały pisarskie
34) Narzędzia pisarskie
35) Formy książki rękopiśmiennej w starożytności i średniowieczu

Janek Piątkowski

Propozycja moja jest taka - żeby każdy (chętny) wziął na klate pare pytań - ja mogę wziąć pierwszych pięć (albo którychkolwiek innych pięć jeśli ktoś ma na nie ochotę)

Jakub C.

siema ja już zaczynam je opracowywać niestety mam pozyczonego od natalii szymanskiego i musze jej oddac ale jak i ktoś pozyczy na dluzej to opracuje wszystkie

nestor221

nie śpiesz się bo z tego co wiem to pierwsze 6 wziął Jan 0d 7 do któregoś tam ma Klaudia a ja mam od 32 do 35 więc opracuj te których nikt nie brał Razz

!!

nestor221

Mater. pisarskie: rodzaje:
twarde, miękkie
mat. twarde:
Tabliczki gliniane – wypalane po zapisaniu
Ostraka – gliniane skorupy z wyrytym napisem
Kamień – napisy kute
Metal- miecze, ozdoby itp.
Tabliczki woskowe: drewniane deseczki z wewnętrzną ramką pokrytą woskiem, niekiedy łączone rzemieniami. Były używane do wielokrotnego użytku np. brudnopisy itp. Były używane w star. i w średn.

Mater. miękkie:
1papirus: najpospolitszy materiał w star. używany co najmniej od III tys. p.n.e. w Egipcie a przez kurię papieską do X w n.e. Ośrodkiem produkcji był Egipt. Delta nilu, wytwarzany z łodyg roślin- pap-iur. Łodygę cięto na cienkie paski, kładziono obok siebie na wilgotnej desce, przykrywano je w poprzek drugą warstwą i tłuczono kamieniem lub młotem, dzięki czemu wydzielał się kleisty sok spajający włókna – kartę suszono, prasowano i gładzono – karty sklejano ze sobą w długie arkusze dochodzące nawet do kilkudziesięciu metrów. Materiał niezwykle mocny i trwały – zachowały się papirusy z III tys. p.n.e.
Szkodził im brak dostępu powietrza – stawał się kruchy i łamliwy
Zapisywany tylko z tej strony, po której włókna szły poziomo
Produkcja kończy się w X w. na skutek zmian klimatycznych w Egipcie i rozpowszechnienia innych materiałów pisarskich
Używany też w średniowieczu – we Włoszech i w Hiszpanii do końca VIII w.; najstarszy dokument papirusowy to przywilej papieża Wiktora II z 1057 r
2 pergamin: Zwykła skóra zwierzęca jako materiał pisarski jest starsza niż papirus (znana z wyobrażeń egipskich z IV tys. p.n.e.)
Najstarsze zachowane zabytki pochodzą z II tys. p.n.e.
Mniej trwała niż papirus, bo bardziej wrażliwa na działania warunków atmosferycznych oraz podatna na robactwo. Nazwa „pergamin” pojawia się dopiero w IV w. ne; ma związek z Pergamonem w Azji Mniejszej, gdzie wg Pliniusza materiał ten został wynaleziony w II w. pne – mamy jednak starsze świadectwa wykorzystywania pergaminu, zapewne w Pergamonie udoskonalono jego produkcję i stąd z tym miastem związana nazwa Pergamin to skóra, ale w odpowiedni sposób spreparowana – mógł być zrobiony ze skóry każdego zwierzęcia, ale najczęściej robiono go ze skór owczych, kozich i cielęcych. Produkcja pergaminu – skóra kilka dni moczona w wodzie wapiennej w celu oddzielenia sierści, którą zeskrobywano ostrym narzędziem – jeszcze raz moczona w wodzie wapiennej, aby usunąć tłuszcz i żółtą barwę – naciągana na ramę, suszona, gładzona bizmutem (pumeksem) – powierzchnia do pisania pociągnięta cienką warstwą sproszkowanej kredy. Ze skóry cieląt postawał pergamin grubszy i bardziej chropowaty, ze skóry kóz i owiec – cieńszy i delikatniejszy
Najdelikatniejszy pergamin, tzw. welin powstawał ze skórek embrionów jagnięcych lub jagniąt świeżo urodzonych – stosowany do wyrobu luksusowych modlitewników
Dwa gatunki pergaminu:
- południowy (Włochy, Hiszpania, pd. Francja) – robiony ze skór owczych, kozich, jagnięcych – gładzony i kredowany tylko z jednej strony – delikatniejszy, zapisywany tylko z jednej strony (na wzór papirusu)
- północny (na północ od Alp) – ze skór cielęcych – grubszy i mniej delikatny – wyprawiony i przygotowany do pisania z obu stron
Pergamin był materiałem drogim i we wczesnym średniowieczu trudnym do zdobycia => istniała praktyka wtórnego wykorzystywania podniszczonych lub nieaktualnych kart pergaminowych => stare rękopisy zmywano lub zeskrobywano nożem lub pumeksem i wykorzystywano ponownie – powstawały wtedy tzw. palimpsesty – występowały najczęściej między V a VIII w. Do Polski pergamin był początkowo sprowadzany z zagranicy – pierwsze informacje o pergaministach w Polsce pochodzą z 1396 r. z Krakowa (zapewne pod jurysdykcją Akademii Krakowskiej)
3papier: Wynaleziony przez Chińczyków na przeł. I i II w. n.e. – sporządzany z surowych włókien konopii i kory morwowej z dodatkiem starych szmat, które przechodziły proces filcowania
W VIII w. jeńcy chińscy, którzy dostali się do niewoli arabskiej, zdradzili tajemnicę produkcji Arabom – Arabowie zmodyfikowali proces produkcji, opierając go głównie na szmatach lnianych i konopnych
Produkcja – szmaty macerowane aż do uzyskania płynnej masy, rozprowadzane w specjalnej formie z sitem, masa moczona w kleju, suszona i gładzona. W IX i X w. pracowały arabskie papiernie w Bagdadzie, Damaszku i Kairze – od XII w. produkcja w Maroku i arabskiej Hiszpanii
W Europie papier pojawił się najwcześniej u normańskich władców Sycylii w XII w. – stąd przeszedł do ich następców, czyli Hohenstaufów
Z 1228 i 1230 r. znane najstarsze dokumenty cesarskie Fryderyka II pisane na papierze, ale z powodu nietrwałości tego materiału zakazano jego użycia do dokumentów publicznych (1231 r.)
Produkcja w Europie – XIII w. Włochy, XIV w. Francja i Niemcy – wykorzystywany do dokumentów o charakterze nieuroczystym (listy, mandaty, rachunki). W Polsce od 1325 r. przywieziony przez kolektorów papieskich – najstarszy polski dokument na papierze to list Kazimierza Wielkiego z 1337 r. – najstarsza księga papierowa to księga radziecka krakowska z 1361 r.
Pierwsza polska papiernia powstała na Prądniku Czerwonym pod Krakowem w końcu XV w.
4Narzędzia pisarskie: rylec: Do pisania na tabliczkach woskowych
produkowany z kości słoniowej lub metalu
jeden koniec zaostrzony (do pisania), drugi – płaski (do ścierania i wygładzania)
pióro: Do pisania na materiałach miękkich
Pióra trzcinowe – do pisania na papirusie – używane od starożytności do XI w.Pióra ptasie – znane od V w. n.e. – musiało być dokładnie przycięte, do czego służył specjalny nożyk, używany też do wyskrobywania pergaminu Pióra metalowe – znane już w starożytności, ale jeszcze w średniowieczu należą do rzadkości – rozpowszechniają się w XIX w.
Od l. 40. XIX w. masowa produkcja piór metalowych, tzw. stalówek
W 1884 r. Lewis Waterman wynalazł tzw. pióro wieczne
Ołówek: Początkowo jako ołowiany rysik (XI/XII w.) – służył do liniowania pergaminu oraz do pisania dorsalnego i gloss
Oprawiony w drewno od końca XVIII w.
Atrament: W starożytności robiony z czarnej cieczy wyciskanej z mątwy lub z sadzy i gumy
W średniowieczu (od V w.) – wywar z kory dębu i witriolu miedzi z dodatkiem gumy i wody deszczowej, niekiedy także piwa, wina lub octu
Początkowo wyrabiany przez mnichów na własne potrzeby – od XIII w. handel atramentem
Do przechowywania służył róg bydlęcy, który wkładano do otworu w pulpicie – znane są także ozdobne kałamarze z metalu
Inne: Maszyna do pisania – l. 60. XIX w.
Długopis – patent w 1888 r.; nowoczesna forma od l. 40. XX w.; pierwsze komercyjne modele w 1943 r.
5 Forma księgi rękopiśmiennej :
Najstarsza forma księgi
Początki wiążą się ze skórą zwierzęcą używaną w Egipcie (IV tys. p.n.e.; wyobrażenia na pomnikach) – forma przeszła na papirus – zachowały się role papirusowe z III tys. p.n.e.
Najstarsze role składały się z posklejanych kart, z których każda miała ok. 1 m długości – od II tys. p.n.e. długość karty to ok. 30-40 cm – przeciętna długość roli to 6-10 m Role papirusowe zapisywano równolegle do dłuższego boku kart papirusowych, z których była sporządzona – każda karta stanowiła jedną kolumnę tekstu
Rola nawinięta była na drewniane lub kościane drążki - przy odczytywaniu rozwijano ją z prawej strony, a zwijano z lewej
Zwiniętą rolę pokrywano czystą kartą papirusu lub kawałkiem skóry i obwiązywano rzemykiem – pewną ilość takich zwoi (zazwyczaj części jednego dzieła) przechowywano w futerałach zw. „capsa” lub „bibliotheca” – by móc szybko odnaleźć poszukiwaną rolę do górnego jej brzegu przymocowywano tzw. „index” z imieniem autora i tytułem
W VII w. p.n.e. rola z Egiptu dotarła do Grecji, a stąd do Italii
najmłodsza rola papirusowa pochodzi z VIII w. n.e.
najstarsze pergaminy także zapewne miały formę zwoju – jeszcze w XIV w. w takiej formie ujmowano role herbowe, akta procesowe i dokumenty notarialne (np. protokoły procesu polsko-krzyżackiego z 1320 r.), supliki do papieża (tzw. rotulusy), a nawet kroniki. Są to księgi złożone ze zszytych ze sobą pojedynczych kart
Pojawiają się w II w. n.e. – w III w. n.e. są to zarówno kodeksy papirusowe, jak i pergaminowe – rozpowszechniają się w ciągu V w. – pomiędzy VIII a X w. kodeks stał się dominującą formą księgi
Pierwsze kodeksy – papirusowe – powstały w Egipcie w ubogich gminach chrześcijańskich; zastosowanie kodeksu było oszczędnością, bo można było pisać po obu stronach karty
Lepszym materiałem okazał się pergamin, bo papirus był zbyt delikatny, by pisać po obu stronach. Pierwowzorem były poliptychy z tabliczek woskowych tabliczki zastąpiono kartami, ale okładki pozostały z drewna (tektura dopiero w okresie renesansu) oklejonego skórą
na rogach okładki metalowe okucia, metalowe klamry zamykające (zapobiegają kurczeniu się i marszczeniu kodeksu).